Türkiye, iklim krizine karşı mücadelede tarihî bir adım atarak ilk İklim Kanunu’nu resmen yürürlüğe soktu. TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilen ve 20 madde ile 2 geçici madde içeren düzenleme, ayrıca 3 farklı yasada değişiklik öngörüyor. Bu kapsamlı yasa, 2053 Net Sıfır Emisyon hedefi doğrultusunda ekonomiden tarıma, sanayiden eğitime kadar birçok sektörde kalıcı ve dönüşümcü etkiler yaratacak. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, bu yasanın, teknolojide dışa bağımlılığı azaltarak Türkiye’yi iklim tehditlerine karşı daha dirençli kılacağını ifade etti.
İlk İklim Kanunu ile İlgili Anahtar Noktalar:
- 2053 Net Sıfır Emisyon ve Yeşil Kalkınma hedefi yasal çerçeveye kavuştu
- Emisyon Ticaret Sistemi (ETS) ve Karbon Piyasası Kurulu kurulacak
- İklim Değişikliği Başkanlığı geniş yetkilerle donatıldı
- Yerel iklim eylem planları 2027 yılına kadar tamamlanacak
- Temiz teknoloji, çevre eğitimi ve iklim uyumu temel öncelikler arasında
- Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM) ve Türkiye Yeşil Taksonomisi uygulanacak
Yeni Tanımlar Kanuna Girdi
Yeni düzenlemeyle birlikte, Türkiye’nin iklim politikasını şekillendirecek önemli kavramlar mevzuata dâhil edildi. Adil geçiş, emisyon ticareti, iklim adaleti, gömülü sera gazı emisyonları, gönüllü karbon piyasaları gibi kavramlar artık yasal temele sahip olacak. Bu sayede, emisyon azaltımı ve iklim uyumu politikaları daha sistematik ve ölçülebilir hale gelecek.
Türkiye’nin Kanunu Şeffaflık ve Adil Geçiş Esaslarını Kapsayacak
Yasa, “ortak fakat farklılaştırılmış sorumluluklar” anlayışıyla şekillendi. Eşitlik, şeffaflık, sürdürülebilirlik, katılım ve ihtiyatlılık ilkeleri çerçevesinde kamu ve özel sektör, belirlenen önlemlere uymakla yükümlü olacak. Tüm politikalar, iklim adaleti ve ilerleme ilkeleri gözetilerek hayata geçirilecek.
Daha Temiz ve Verimli Üretim Sürecine Katkı Sağlayacak
İklim Kanunu yalnızca sanayi değil, aynı zamanda şehirleşme, tarım, hayvancılık ve yeşil alanların korunması gibi alanlarda da kapsamlı düzenlemeler içeriyor. Amaç, iklim dirençli sektörlerle çevre dostu üretimi teşvik ederek Türkiye’nin uluslararası rekabet gücünü artırmak.
İklim Değişikliği Başkanlığı’nın Sorumlulukları
Yeni kanunla birlikte, İklim Değişikliği Başkanlığı kritik bir konuma yükseliyor. Başkanlık; seragazı emisyonlarını izlemek, ETS sistemini kurmak ve karbon fiyatlandırma sistemini yönetmekle görevli olacak. Ayrıca, emisyon izinleri bu kurum tarafından verilecek.
Ulusal ve Yerel Eylem Planları Hazırlanacak
Ulusal Katkı Beyanı çerçevesinde hazırlanacak strateji ve eylem planları, Türkiye’nin emisyon azaltım yol haritasını oluşturacak. Bu planlar dönemsel olarak güncellenecek, uygulamalar düzenli şekilde izlenecek ve raporlanacak.
İklim Değişikliği İl Koordinasyon Kurulları Kurulacak
Her ilde, valilik başkanlığında faaliyet gösterecek İl İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulları kurulacak. Bu kurullar, yerel düzeyde iklim politikalarının hazırlanması, yürütülmesi ve izlenmesinden sorumlu olacak.
Yerel Planlar Vali Başkanlığında Hazırlanacak
İllere özgü hazırlanacak yerel iklim eylem planları, valilik koordinasyonunda, büyükşehirlerde belediyeler ve ilgili kurumların katılımıyla hazırlanacak. Planlar, iklim uyumu ve emisyon azaltımı hedefleri doğrultusunda şekillenecek.
Türkiye Yeşil Taksonomisi Kurulacak
Türkiye Yeşil Taksonomisi, çevre dostu yatırımları teşvik etmek amacıyla İklim Değişikliği Başkanlığı tarafından oluşturulacak. Bu yapı ile döngüsel ekonomi, geri dönüşüm, alternatif hammadde kullanımı ve sıfır atık hedefleri yasal dayanak kazanacak.
Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması
Türkiye Gümrük Bölgesi’ne ithal edilen malların karbon ayak izini hesaplamak ve düzenlemek amacıyla SKDM (Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması) kurulabilecek. Sistemin detayları, Ticaret Bakanlığı koordinasyonunda netleştirilecek.
Karbon Piyasası Kurulu
Çevre Bakanı başkanlığında kurulacak Karbon Piyasası Kurulu, ETS kapsamındaki tahsisatları, stratejileri ve uluslararası karbon piyasasına yönelik temel politikaları belirleyecek. Kurul, ETS’ye yönelik temel karar alma organı olacak.
Temiz Teknolojinin Kullanımı Yaygınlaştırılacak
Karbon yakalama, hidrojen teknolojileri ve yenilikçi üretim sistemleri, yasa ile birlikte teşvik edilecek. Temiz teknolojiye geçiş, sektörel dönüşümün anahtarı olarak ele alınacak.
Okul Müfredatlarına İklim Değişikliği ve Yeşil Dönüşüm Eklenecek
Milli Eğitim Bakanlığı ve YÖK’ün koordinasyonunda, iklim değişikliği, çevre bilinci ve yeşil ekonomi, tüm eğitim kademelerine entegre edilecek. Amaç, yeşil iş gücünü yetiştirmek ve toplumsal farkındalığı artırmak.
Afetlere Karşı Erken Uyarı Sistemleri ve Gıda Güvenliği
Doğa temelli çözümler, iklim uyumlu tarım ve afet erken uyarı sistemleri, toplumun iklim değişikliğine karşı dirençli hale gelmesi için önceliklendirilecek. Gıda güvenliği de bu sistematik yaklaşımın temel unsurlarından biri olacak.
Su Yönetimi ve Arazi Tahribatının Dengelenmesi Sağlanacak
Orman, tarım ve sulak alanlarda karbon yutaklarının korunması, emisyonların dengelenmesi için yasal zorunluluk haline gelecek. Aynı zamanda su kaynaklarının yönetimi ve korunan alanların artırılması da yasanın önemli hedefleri arasında.
Eylem Planları, 31 Aralık 2027’ye Kadar Hazırlanacak
İlgili tüm kamu kurumları ve kuruluşlar, yasa kapsamındaki yükümlülükleri en geç 31 Aralık 2027’ye kadar yerine getirmekle sorumlu olacak. Cumhurbaşkanı bu süreyi bir yıl uzatma yetkisine sahip.
[1] Çevre, Şehircilik Bakanlığı ve İklim Değişikliği Bakanlığı
